BỐ MẸ NÊN NHẬN THỨC CHÍNH XÁC VỀ TRẺ TỰ KỶ HƠN NHƯ THẾ NÀO?

(30/07/2021)

Tự kỷ là vấn đề hiện tại được nhiều bậc cha mẹ quan tâm. Nghiên cứu trên thế giới ước tính 1 trên 150 trẻ có biểu hiện một số nét tự kỷ, và tỉ lệ chẩn đoán tự kỷ là 1 trên 800 đến 1000 trẻ. Tuy nhiên, nhận thức về tự kỷ ở các bậc cha mẹ hiện còn nhiều điểm chưa chính xác.

Tự kỷ là một bệnh có tính chất bẩm sinh, nghĩa là sinh ra đã mắc, và có thể liên quan đến gen (bằng chứng ở việc anh/chị/em sinh đôi cùng trứng của trẻ tự kỷ cũng nhiều khả năng mắc tự kỷ hơn trẻ khác). Do đó, trẻ tự kỷ không phải do lỗi ở người chăm sóc. Cha mẹ không nên cảm thấy có lỗi khi con mình được chẩn đoán tự kỷ. Tuy nhiên, cách thức chăm sóc/ nuôi dạy trẻ có thể có tác động (tốt hoặc xấu hơn) lên quá trình phát triển, cải thiện hành vi nơi trẻ.

Điều thứ hai các bậc cha mẹ cần nhớ là mỗi trẻ tự kỷ đều khác nhau, dù cho trẻ có những nét chung để các bác sĩ hướng đến chẩn đoán. Những đặc điểm tính cách hay được mô tả ở trẻ tự kỷ: kém giao tiếp, bù lại xuất sắc ở một lĩnh vực nào khác, chỉ phản ánh một bộ phận trẻ. Cần nhớ rằng có một phổ liên tục giữa trẻ tự kỷ và trẻ bình thường, chứ không phải một phân định rạch ròi. Có những trẻ tự kỷ nhẹ vẫn có những kỹ năng xã hội cơ bản, dễ dàng hiểu lời nói, cảm xúc người khác. Trong khi ở thái cực kia, trẻ có thể mất hoàn toàn các kỹ năng xã hội. Cho nên điểm quan trọng với các bậc cha mẹ (cũng như nhân viên chăm sóc trẻ) là biết được kỹ năng cụ thể nào mà mỗi trẻ cần và làm sao động viên trẻ học hỏi được điều đó.

Một điểm đặc biệt quan trọng là trẻ cần được trị liệu thích hợp càng sớm càng tốt. Một số trường hợp phụ huynh nhận thấy trẻ có dấu hiệu tự kỷ, hoặc được bác sĩ tư, hay bác sĩ gia đình gợi ý khả năng tự kỷ của con, gia đình hay có suy nghĩ “chờ thêm 6 tháng xem trẻ thế nào”. Việc này không tốt cho trẻ. Một số trường hợp trẻ có biểu hiện hành vi tự kỷ chỉ ở mức ngưỡng (nhẹ) đã xấu hẳn chỉ trong vòng vài tháng. Vì thế, ngay khi nhận thấy trẻ có thể tự kỷ, cha mẹ nên tích cực hành động, tìm nơi trị liệu thích hợp và chẩn đoán cho bé. Việc trị liệu có thể thực hiện ngay cả trước khi có chẩn đoán chính xác của chuyên gia.

Điều trị tự kỷ hiện nay chủ yếu bằng trị liệu, và tỉ lệ nhỏ có thể dùng thuốc khi có các biểu hiện hành vi khác kèm theo (tăng động, gây hấn, trầm cảm,…). Trị liệu ở trẻ tự kỷ chia làm 5 nhóm:

Các trị liệu can thiệp hành vi (Behavioral Intervention Therapy)

Các trị liệu ngôn ngữ, lời nói, và giao tiếp (Speech, Language, and Communication Therapy)

Trị liệu chức năng/ hoạt động (Occupational Therapy)

Các trị liệu Kỹ năng Xã hội (Social Skills Therapy)

Các chương trình trường học (School-based programs)

Trị liệu can thiệp hành vi (cũng như các nhóm trị liệu mô tả ở trên) có nhiều hướng tiếp cận, hiện nay có các phương pháp chủ yếu đang được thực hành trên trẻ tự kỷ, trong đó quan trọng nhất là Phân tích Hành vi Ứng dụng – ABA (Applied Behavioral Analysis):

Phân tích Hành vi Ứng dụng (ABA)

Trị liệu Floortime (tạm dịch “ngồi sàn”, còn có tên Developmental, Individual Difference, Relationship-based Therapy)

Huấn luyện Giao tiếp Chức năng (Functional Communication Training – FCT)

TEACCH (Treatment and Education of Autistic and Related Communication-handicapped children)

Trị liệu ngôn ngữ, lời nói, và giao tiếp gồm các phương pháp:

Âm ngữ trị liệu

PECS (Picture Exchange Communication System) – hệ thống giao tiếp bằng trao đổi hình ảnh: dành cho trẻ hiểu ngôn ngữ nhưng không diễn đạt bằng lời tốt

Trị liệu chức năng/ hoạt động:                                      

Trị liệu chức năng cổ điển (Classic Occupational Therapy)

Trị liệu Chức năng Điều hòa Cảm giác (Sensory Integration OT)

Trị liệu Chức năng Ăn uống (Feeding OT)

Trị liệu Chức năng bằng Thể dục/ Cưỡi ngựa (Gymnastic/ Horseback Riding OT)

Các trị liệu Kỹ năng Xã hội (Social Skills Therapy) gồm:

Các nhóm Kỹ năng Xã hội

Can thiệp trong việc Phát triển các Mối quan hệ (Relationship Development Intervention – RDI)

Trò chơi Đồng lứa (Peer Play)

Các chương trình trường học.

Riêng trong trị liệu can thiệp hành vi, trị liệu ABA là phương pháp trị liệu chủ yếu, cơ bản trong tự kỷ, đặc biệt ở trẻ từ 1 đến 4 tuổi. Phương pháp này đã được các nghiên cứu khoa học nhiều thập niên ủng hộ. Đối với các bậc phụ huynh, cũng cần biết đến nguyên tắc triết lý đằng sau phương pháp này (để hiểu, cũng như áp dụng trong quan hệ với trẻ tự kỷ tại nhà):

Mỗi trẻ/người tự kỷ đều có khả năng học hỏi: Có bé có khả năng học nhanh hơn các bé (tự kỷ) khác, nhưng không thể nói trước. Nhưng chắc chắn ngày mai em lại có thể biết nhiều hơn hôm nay.

Quyền tiếp cận điều trị hiệu quả: trẻ tự kỷ có quyền được điều trị tốt cũng như bất cứ bé có bệnh lý nào khác.

Người học luôn đúng: dạy dỗ tốt sẽ học hỏi tốt. Nếu một quy trình giảng dạy/ can thiệp hành vi không hiệu quả, đó là lỗi của quy trình, không phải người học. Tự kỷ hay khiếm khuyết trí tuệ không phải là cái cớ cho trị liệu kém hiệu quả.

Tự quyết: Trẻ/người tự kỷ cũng như bất cứ ai khác, có quyền quyết định tương lai vận mệnh của mình, trong chừng mực khả năng tối đa của trẻ/họ. Mục đích của trị liệu ABA là giúp trẻ đạt được điều trẻ muốn trong cuộc sống, chứ không phải để uốn nắn, tuân theo xã hội.

Các phương pháp trị liệu đều cần có nhà trị liệu kinh nghiệm thực hiện. Tuy nhiên, với mỗi phương pháp, cha mẹ trẻ có thể tham gia hỗ trợ với các mức độ khác nhau. 

Qua bài viết này, Daykemtainha.vn hy vọng sẽ phần nào có thể lý giải được những nhận thức ban đầu của các bậc mẹ về căn bệnh tự kỷ ở trẻ và có cái nhìn đúng đắn hơn khi chăm sóc cho con trẻ. Thấu hiểu cảm giác của các bé là một trong những cách mà bạn có thể đến gần với con hơn và hiểu được thế giới nội tâm của con hơn, từ đó giúp cho quá trình can thiệp diễn ra hiệu quả hơn.

Cho trẻ tự kỷ đến trường và tạo điều kiện cho con trẻ tiếp xúc và làm quen với những hành vi thông thường mỗi ngày là điều quan trọng để giúp con tránh bị kích động mạnh mẽ. Tuy nhiên, bạn cần phải biết cách can thiệp đúng khoa học để giúp bé tiếp nhận phù hợp, tránh khiến cho bé cảm thấy khó chịu vì bị ép buộc. Để làm được điều này, bạn nên tìm đến sự trợ giúp của các chuyên gia có kinh nghiệm hoặc liên hệ với các giáo viên dạy trẻ đặc biệt tại nhà.

Nếu bạn bận rộn và không thể dành nhiều thời gian để có thể quán xuyến công việc gia đình nhưng vẫn mong muốn giúp con mình phát triển sức khỏe tinh thần một cách tốt nhất, hãy liên hệ với Daykemtainha.vn. Tại đây, Daykemtainha.vn sẽ đồng hành cùng bạn và kết nối với các giáo viên dạy trẻ đặc biệt. Trẻ tự kỷ cần có một phương pháp can thiệp và điều trị thích hợp để có thể cải thiện các khả năng phản xạ bình thường. Là một trong những trung tâm tiên phong trong lĩnh vực giáo dục cho trẻ đặc biệt, các giáo viên sẽ đồng hành và hỗ trợ các bé hết sức mình.

Đặc biệt hơn, quá trình điều trị và dạy học này sẽ diễn ra hoàn toàn tại nhà, mang lại cảm giác an toàn cho các bé, tránh kích động tâm lý cũng như giúp các bậc phụ huynh an tâm phần nào. Quan sát sự thay đổi của con mình mỗi ngày cũng là một động lực và niềm vui của các bố mẹ, thấu hiểu tâm tư này, Daykemtainha.vn luôn nỗ lực hết sức mình để giúp các bé tiếp nhận phương pháp một cách thoải mái và hiệu quả nhất, từ đó lấy lại được khả năng ngôn ngữ vốn có của mình. Giao tiếp giữa cha mẹ và con cái là sợi dây gắn kết vô cùng quan trọng, không chỉ giúp con bày tỏ tâm tư và suy nghĩ, mà cha mẹ cũng sẽ thấu hiểu con dễ dàng hơn, từ đó gắn kết tình cảm gia đình.

Hãy liên hệ với Daykemtainha.vn để được tư vấn giáo dục cho trẻ tự kỷ và chọn ra giáo viên dạy trẻ đặc biệt phù hợp nhất cho con bạn nhé.

DANH SÁCH GIÁO VIÊN CHO PHỤ HUYNH LỰA CHỌN:

https://www.daykemtainha.vn/gia-su?mon-hoc=t%E1%BB%B1%20k%E1%BB%B7